Is er meer dan mijn bewustzijn alleen?
Onlangs vond ik op het net een mooie maar weliswaar moeilijke tekst die de grens tussen ons bewustzijn en de wereld buiten dit bewustzijn tracht aan te wijzen:
-------
Solipsisme en het geloof dat er meer is dan mijn bewustzijn
In een fractie van de wereld, leef ik. Met een handjevol mensen, ga ik om. Niets dan fragmenten, ontvang ik. Mijn hersenen echter monteren al deze bits and pieces onafgebroken aan en achter elkaar, zodat het lijkt alsof mijn wereld, de wereld is. In zekere zin is het dat ook, maar toch ook weer niet.
Zijn is gezien worden
Een meerderheid van de mensen is zich er waarschijnlijk niet voortdurend van bewust dat de wereld vele malen groter is dan tot waar hun zintuigen en hun herinneringen reiken. Bovendien hebben hersenen een vrij beperkte opslagcapaciteit waardoor zij slechts een klein percentage van de totale hoeveelheid aangeboden informatie kunnen registeren en nog minder onthouden.
Mede daarom leven wij, ervaringsgewijs, volgens het adagium ‘de wereld is mijn bewustzijn'! Met andere woorden: waar mijn bewustzijn ophoudt, houdt de wereld op. Daar waar ik niet ben, is geen wereld. In heel letterlijke zin scheppen wij zodoende, of ons lichaam, de wereld. Wij, onze zintuigen en ons zenuwstelsel, zijn zoeklichten in het pikkedonker: buiten de bundel bestaat niets, want het welbekende motto luidt: ‘zijn is gezien worden'.
Doen alsof
Alles wat zich in mijn ‘bewustzijnsveld' bevindt, is mij via verschillende media zoals boeken, televisie, kennissen, dieren, ter ore, oge, neuze, huide en tonge gekomen. Soms ben ik zelf ook tijdelijk een medium (informatiedrager) voor anderen. Maar er passen nooit tegelijkertijd zes miljard mensen in mijn hoofd en evenmin een gedetailleerd beeld van de ganse aarde, in real time en real life. Gevolg: we ‘vergeten' bijna alle andere mensen en bijna alle andere plekken op de wereld, alsof ze niet bestaan, behalve de mens(en) en de plek waar wij hier en nu rechtstreeks mee te maken hebben. Dat kan overigens net zo goed het achtuurjournaal zijn, of een helikoptervlucht.
De rest
Waar het om gaat is dat eenieders leefwereld noodzakelijkerwijs beperkt is tot wat je gewaarwordt en tot je geheugen, plus de combinaties daartussen. Verstandelijk 'weten' we niettemin natuurlijk 'dat er meer is dan dat', zoals we immers vernomen hebben via het nieuws, reizen, literatuur enz.. Maar deze 'rest' is niet meer dan aanname, geloof, verbeelding; louter aanwezig in gedachten. Zodra je namelijk een plek of persoon verlaat, op het moment dat je niet langer in onmiddellijke verbinding staat, live of met behulp van telecommunicatie, heb je er geen toegang meer toe; behalve via projecties van je eigen geest.
Zij zijn verdwenen, opgelost uit het veld van je zintuiglijk bewustzijn. Ze bestaan alleen nog in theorie, niet daadwerkelijk in de praktijk, want tot die realiteit behoor jij dan niet meer. Pas op het ogenblik dat je diegene of een bepaalde plaats of object ziet, proeft, hoort, voelt of ruikt, kun je met recht zeggen: 'Nu heb ik (relatieve) zekerheid dat zij bestaan, dat zij behoren tot mijn wereld, zolang het duurt uiteraard.'
Tot ziens?
Verleden en toekomst bestaan daarom niet, of niet meer en nog niet. Wij hebben uitsluitend toegang tot het hier en nu, de rest is suggestie, speculatie, gewoonte, verwachting, afleiding, hypothese. Het solipsisme - de 'filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan' - lijkt dus vanuit het perspectief van het individu, eerste persoon enkelvoud, haast onontkoombaar.
Desondanks zou het concreet onwenselijk zijn consequent volgens dit kennistheoretische uitgangspunt te leven, want met zo'n constante onzekerheid is het ondoenlijk behoorlijk te handelen of vooruit te plannen. Door veelvuldige en regelmatige omgang met anderen (verbaal, fysiek, gebaren, mimiek), gewennen wij er ons onderling aan pragmatisch te geloven dat straks, morgen, later alles en iedereen nog bestaat. Ware het niet dat alles en iedereen verwikkeld is in een onophoudelijke staat van dynamiek, waardoor we geen honderd procent garanties hebben voor een volgende dag, voor een volgende keer.
De sprong in het geloof
Dat is dus de paradox: intuïtief beseffen we 'mijn bewustzijn is niet alles, maar voor mij, is het wel degelijk alles, want het is onmogelijk mijn ervaring te overstijgen'. De filosoof Spinoza noemde dat - in een iets andere context - 'de sprong in het geloof' omdat het niet definitief valt aan te tonen of te bewijzen, dat 'de rest van de wereld' bestaat. In het boeddhisme is dat geen geloof in een godheid, hogere kracht of macht, maar het geloof in een toestand van egoloosheid waarin het label ‘mijn' zijn betekenis verliest. Inderdaad, er is een ervaring, maar die wordt niet langer afgezonderd van ‘de rest' door het tot 'eigendom' uit te roepen.
De boeddhistische traditie kent getuigenissen dat juist in het samenvallen met de ervaring, het onderscheid tussen mijn en dijn wegvalt. Vergelijk het met een kameleon die één wordt met zijn omgeving, waardoor het contrast tussen de ervaring en degene die ervaart, oplost. Een kleurplaat zonder zwarte lijnen. En precies in die geestesgesteldheid komen de anderen tot leven, net zo echt als je voorheen bevangen was van 'eigen' belevingen en 'persoonsgebonden' perceptie.
Een joodse rabbijn, geciteerd door Alan Watts zei het ongeveer als volgt: 'If I am I, because you are you, than I am not I and you are not you!'
-------
Bron: www.bodhitv.nl 23/04/2009
Memedir, 25/05/2009
-------
Solipsisme en het geloof dat er meer is dan mijn bewustzijn
In een fractie van de wereld, leef ik. Met een handjevol mensen, ga ik om. Niets dan fragmenten, ontvang ik. Mijn hersenen echter monteren al deze bits and pieces onafgebroken aan en achter elkaar, zodat het lijkt alsof mijn wereld, de wereld is. In zekere zin is het dat ook, maar toch ook weer niet.
Zijn is gezien worden
Een meerderheid van de mensen is zich er waarschijnlijk niet voortdurend van bewust dat de wereld vele malen groter is dan tot waar hun zintuigen en hun herinneringen reiken. Bovendien hebben hersenen een vrij beperkte opslagcapaciteit waardoor zij slechts een klein percentage van de totale hoeveelheid aangeboden informatie kunnen registeren en nog minder onthouden.
Mede daarom leven wij, ervaringsgewijs, volgens het adagium ‘de wereld is mijn bewustzijn'! Met andere woorden: waar mijn bewustzijn ophoudt, houdt de wereld op. Daar waar ik niet ben, is geen wereld. In heel letterlijke zin scheppen wij zodoende, of ons lichaam, de wereld. Wij, onze zintuigen en ons zenuwstelsel, zijn zoeklichten in het pikkedonker: buiten de bundel bestaat niets, want het welbekende motto luidt: ‘zijn is gezien worden'.
Doen alsof
Alles wat zich in mijn ‘bewustzijnsveld' bevindt, is mij via verschillende media zoals boeken, televisie, kennissen, dieren, ter ore, oge, neuze, huide en tonge gekomen. Soms ben ik zelf ook tijdelijk een medium (informatiedrager) voor anderen. Maar er passen nooit tegelijkertijd zes miljard mensen in mijn hoofd en evenmin een gedetailleerd beeld van de ganse aarde, in real time en real life. Gevolg: we ‘vergeten' bijna alle andere mensen en bijna alle andere plekken op de wereld, alsof ze niet bestaan, behalve de mens(en) en de plek waar wij hier en nu rechtstreeks mee te maken hebben. Dat kan overigens net zo goed het achtuurjournaal zijn, of een helikoptervlucht.
De rest
Waar het om gaat is dat eenieders leefwereld noodzakelijkerwijs beperkt is tot wat je gewaarwordt en tot je geheugen, plus de combinaties daartussen. Verstandelijk 'weten' we niettemin natuurlijk 'dat er meer is dan dat', zoals we immers vernomen hebben via het nieuws, reizen, literatuur enz.. Maar deze 'rest' is niet meer dan aanname, geloof, verbeelding; louter aanwezig in gedachten. Zodra je namelijk een plek of persoon verlaat, op het moment dat je niet langer in onmiddellijke verbinding staat, live of met behulp van telecommunicatie, heb je er geen toegang meer toe; behalve via projecties van je eigen geest.
Zij zijn verdwenen, opgelost uit het veld van je zintuiglijk bewustzijn. Ze bestaan alleen nog in theorie, niet daadwerkelijk in de praktijk, want tot die realiteit behoor jij dan niet meer. Pas op het ogenblik dat je diegene of een bepaalde plaats of object ziet, proeft, hoort, voelt of ruikt, kun je met recht zeggen: 'Nu heb ik (relatieve) zekerheid dat zij bestaan, dat zij behoren tot mijn wereld, zolang het duurt uiteraard.'
Tot ziens?
Verleden en toekomst bestaan daarom niet, of niet meer en nog niet. Wij hebben uitsluitend toegang tot het hier en nu, de rest is suggestie, speculatie, gewoonte, verwachting, afleiding, hypothese. Het solipsisme - de 'filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan' - lijkt dus vanuit het perspectief van het individu, eerste persoon enkelvoud, haast onontkoombaar.
Desondanks zou het concreet onwenselijk zijn consequent volgens dit kennistheoretische uitgangspunt te leven, want met zo'n constante onzekerheid is het ondoenlijk behoorlijk te handelen of vooruit te plannen. Door veelvuldige en regelmatige omgang met anderen (verbaal, fysiek, gebaren, mimiek), gewennen wij er ons onderling aan pragmatisch te geloven dat straks, morgen, later alles en iedereen nog bestaat. Ware het niet dat alles en iedereen verwikkeld is in een onophoudelijke staat van dynamiek, waardoor we geen honderd procent garanties hebben voor een volgende dag, voor een volgende keer.
De sprong in het geloof
Dat is dus de paradox: intuïtief beseffen we 'mijn bewustzijn is niet alles, maar voor mij, is het wel degelijk alles, want het is onmogelijk mijn ervaring te overstijgen'. De filosoof Spinoza noemde dat - in een iets andere context - 'de sprong in het geloof' omdat het niet definitief valt aan te tonen of te bewijzen, dat 'de rest van de wereld' bestaat. In het boeddhisme is dat geen geloof in een godheid, hogere kracht of macht, maar het geloof in een toestand van egoloosheid waarin het label ‘mijn' zijn betekenis verliest. Inderdaad, er is een ervaring, maar die wordt niet langer afgezonderd van ‘de rest' door het tot 'eigendom' uit te roepen.
De boeddhistische traditie kent getuigenissen dat juist in het samenvallen met de ervaring, het onderscheid tussen mijn en dijn wegvalt. Vergelijk het met een kameleon die één wordt met zijn omgeving, waardoor het contrast tussen de ervaring en degene die ervaart, oplost. Een kleurplaat zonder zwarte lijnen. En precies in die geestesgesteldheid komen de anderen tot leven, net zo echt als je voorheen bevangen was van 'eigen' belevingen en 'persoonsgebonden' perceptie.
Een joodse rabbijn, geciteerd door Alan Watts zei het ongeveer als volgt: 'If I am I, because you are you, than I am not I and you are not you!'
-------
Bron: www.bodhitv.nl 23/04/2009
Memedir, 25/05/2009
heel interessant... een beetje laat nu en een beetje te moe om hier goed over na te denken, maar al bij al zit daar wel waarheid in... wie ben ik ? is een vraag die ik mij vaak stel. Wie, wat, hoe en waarom zijn vragen die we ons maar al te vaak te weinig stellen... Johan, het is hoog tijd voor een gesprek van persoon tot persoon... laten we na 7 juni eens tijd maken voor elkaar....
BeantwoordenVerwijderenNa 7 juni gaan we dat zeker eens doen Ingrid.
BeantwoordenVerwijderenGroetjes nog en een leuke en rustige nacht.