Traag is het nieuwe Snel
"DE SNELLE OPMARS VAN DE SLOW MOVEMENT
Traag is niet langer synoniem voor lui of dom. Voor velen is het een ideaal geworden, al dan niet vergeefs; een alternatief voor ons gejaagde leven. En in weerwil van wat ze progageert, is de Slow Movement aan een snelle opmars bezig.
'Harder, better, faster, stronger', laat de Franse groep Daft Punk uit de speakers dreunen. Een eenvoudig zinnetje, maar het lijkt het motto van de 21ste-eeuwse werkmens: opstaan, snel de tanden poetsen en dan de file in. Op het werk zijn de codewoorden vervolgens 'productiviteit', 'efficiëntie' en 'uren kloppen', waarbij je voortdurend wordt gestoord door e-mail of telefoon.
'Waarom is het plezier van traagheid verdwenen', vroeg de schrijver Milan Kundera zich in zijn boek Traagheid af. Een vraag die steeds meer mensen zich stellen. De jongste jaren wint 'slow' als modewoord snel terrein.
Begin deze week eindigde in het bruisende Londen de eerste editie van het Slow Down festival. Tien dagen aan een stuk kregen Londenaars tips over hoe ze hun leven konden vertragen en opnieuw konden leren genieten van alledaagse dingen.
Slow Down London komt niet uit het niets. Het is de laatste uiting van een trend. Slow sluimert al langer. Eind jaren 1980 werd in Italië door Carlo Petrini de Slow Food Movement opgericht. Die paste in een protest tegen een nieuwe vestiging van McDonald's naast de Trevifontein in Rome. De beweging verzette zich tegen de fastfood: slechte producten, een snelle hap, massaproductie en ongezelligheid. Slow kreeg een positieve connotatie: het betekende niet enkel traag, maar ook kwaliteitsvol, aandachtig en milieubewust.
De jongste jaren werd slow nieuw leven ingeblazen. Over heel Europa krijgen steden en gemeenten van minder dan 50.000 inwoners het etiket 'slow cities', wat betekent dat ze zich ertoe engageren het trage leven te stimuleren.
Sinds 2007 organiseert de Go Slow Movement ook elk jaar een Slow Living Day, dit jaar in Tokio. Overal duiken termen als slow design, slow fashion, slow art en zelfs slow dating of slow money op om een tegenwicht te bieden tegen alles wat fast is.
Limieten
Dat slow net nu opduikt, is niet verwonderlijk, zegt Carl Honoré, een Canadese journalist die al tal van boeken over het onderwerp schreef. 'We leven al honderd vijftig jaar met een toenemende snelheid. Dat doet ons stilaan meer kwaad dan goed. De samenleving wil steeds versnellen, maar we botsen op onze limieten.'
De Noorse sociaalantropoloog Thomas Hylland Eriksen is het met hem eens. In 2006 schreef hij in de Nederlandse krant NRC Handelsblad: 'We leven te snel en staan met een enorme snelheid stil. (...) De mogelijkheden zijn oneindig. Er is altijd wel iets wat we hadden kunnen doen of hadden moeten doen, liefst gisteren.'
Dat we te snel leven, is een restant van onze negentiende-eeuwse manier van denken, zegt Honoré: 'Het gaat veeleer om het aantal uren werk dan om de kwaliteit. Toen was dat een legitieme vraag, want het werk uit de industriële periode liet dat toe. Veel handenarbeid, weinig denken.'
Het ziet ernaar uit dat we in een nieuwe tijdsopvatting terechtgekomen zijn. Agrarische samenlevingen leefden volgens de cyclische tijd, die de gang der seizoenen volgde. De industriële periode zag de tijd als een pijl die zich op een doel in de toekomst richtte.
'En nu is er de digitale tijd', zegt Honoré. 'Dat zie je aan de uurwerken. Ze laten niet meer de uren achter en voor ons zien. Er is geen verleden en geen toekomst. Alleen die ene seconde is zichtbaar: het nu. Maar onder dat “nu, gaan ontzettend veel mogelijkheden schuil die zich waar ook ter wereld kunnen afspelen, en die via onze netwerken binnen ons bereik liggen. De verleiding is groot om die mogelijkheden ook allemaal te benutten. Dat creëert druk en stress. De hele wereld is op hetzelfde moment beschikbaar, and we want to have it all.'
'Het tijdsconcept waar slow van uitgaat, is het grote plaatje, inclusief de gevolgen op langere termijn. Dat impliceert een andere relatie tot de tijd. Onze huidige relatie is neurotisch, voortgedreven door 'time is money' of meer doen op minder tijd. We zijn slaaf van de tijd. Slow zegt dat het goed is als je even buiten de tijd stapt, en niet naar de teller kijkt.'
De slow-beweging pikt ook in op het milieudebat. Dirk Martens, de initiatiefnemer van Slow Food Vlaanderen: 'De laatste jaren, met de opkomst van de ecologische voetafdruk, merk je dat streekproducten onder de aandacht komen. Mensen worden zich opnieuw bewuster van seizoensgroenten en -fruit. Waarom zou je in november asperges uit Zuid-Amerika willen eten als je in mei Vlaamse kunt eten, de beste van de wereld? Slow food draait niet enkel om eten. Het is ook een maatschappelijk verhaal: slow food is eerlijk, zuiver en juist.'
Te snel
Tal van symptomen geven aan dat we onszelf voorbijlopen. Uit een onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) blijkt dat Belgen gemiddeld de meeste vrije tijd hebben van alle Europeanen.
Maar de werkende klasse merkt daar niet veel van, zei de trendwatcher Herman Konings in deze krant: 'De vrije tijd van werkende mensen is met zeven uur per week afgenomen in 25 jaar tijd.' Eriksen: 'De gemiddelde spreeksnelheid is sinds 1950 met meer dan vijftig procent toegenomen.'
Wereldwijd maken elk jaar minstens een miljoen mensen een eind aan hun leven. Dat is gemiddeld één zelfdoding per veertig seconden, berekende het Britse medische tijdschrift The Lancet eerder dit jaar.
Uit cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) blijkt dat Vlamingen steeds meer antidepressiva slikken. In 1997 werden in Vlaanderen dagelijks gemiddeld bijna 110 miljoen dosissen gebruikt. In 2007 waren dat al gemiddeld 220 miljoen dosissen per dag: meer dan een verdubbeling op tien jaar tijd.
Niet alleen werkende mensen worstelen met zichzelf. Deze week bleek nog dat nooit eerder zoveel studenten met depressies en psychologische moeilijkheden kampten als nu. Aan de universiteiten van Hasselt, Gent en Antwerpen had men het over een 'opmerkelijke toename'. De KU Leuven sprak van een verviervoudiging sinds 1999.
De snelheid en hoge productie die bedrijven stimuleren, eisen ook hun tol op de werkvloer. 'We doen steeds meer aan multi-tasking om meer gedaan te krijgen, maar dat heeft een negatieve impact op de kwaliteit van ons werk. We doen veel dingen half, oppervlakkig en met verlaagde concentratie. We doen meer dingen, maar de productiviteit daalt.'
Nieuwe mediatoepassingen missen hun effect niet op het persoonlijke leven. 'Onze relaties staan onder druk', zegt Honoré. 'In de plaats daarvan bouwen we virtuele sociale netwerken op. We hebben vijfduizend vrienden op Facebook, maar we hebben geen tijd om met onze vrienden in het park te zitten babbelen.'
Onderzoek uit 1992 van de antropoloog Robin Dunbar treedt hem daarin bij. Dunbar observeerde primaten en berekende op basis daarvan hoeveel sociale contacten een stel mensenhersenen aankan. Dat zijn er 148. Toevallig is dat het aantal waaruit de meeste primitieve stammen bestaan.
Tegenwoordig hebben mensen op Facebook vele honderden vrienden. Eriksen: 'Als een huwelijk mislukt, is mijn vermoeden dat dit in veel gevallen komt door de versnelling. De echtgenoten hebben het zo druk dat ze elkaar eigenlijk nooit leren kennen. Zelfs onszelf leren kennen lukt alleen maar langzaam.'
Crisis
Volgens Honoré hebben de financiële crisis en de milieubekommernissen het oprukken van slow versneld. Maar lokt de Slow Movement niet vooral nostalgici en geitenwollensokken?
'Ik vind het geen nostalgische terugval. Veel van onze technologische veranderingen zijn goed. Ik zou de nieuwigheden niet graag opgeven om terug te keren naar kaarslicht en haardvuur. Maar we gebruiken veel van de innovaties niet goed.'
'Je moet je bewust zijn van wat je doet. Ik kan me inbeelden dat de new agers zich kunnen terugvinden in de ideeën van slow. Maar je ziet evengoed aanhangers in het Londense business district, binnen de burgerrechtenbeweging en bij de groene jongens.'
Honoré krijgt bijval uit onverwachte hoek. 'Toen ik deze ideeën begon uit te dragen, dacht ik dat de zakenwereld me zou kruisigen. Maar nu blijkt dat die sector, waar je snelheid en rendement zou verwachten, ook aandacht krijgt voor slow.'
'Twee maanden geleden was ik op het hoofdbureau van Microsoft. Daar waren ze tot de bevinding gekomen dat er te veel snelheid in het systeem zat. Dat uit zich in het mailverkeer. Maar onderzoek wees uit dat het na het openen van een mail 16,5 minuten duurt voor een werknemer opnieuw in de fase van het diepe denken geraakt.'
Ook het nieuwe-mediabedrijf Google gelooft in vertragen. Het introduceerde de 'innovation time off', waarbij elke medewerker wordt gestimuleerd om één dag op vijf bezig te zijn met een project buiten zijn dagtaak. De helft van de nieuwe producten van Google zijn op zo'n moment ontwikkeld.
En hoe zit het in Vlaanderen? Marina Avau is doctor in de psychologische wetenschappen en werkt als consultant. Zij heeft nog niet veel gelijkaardige initiatieven gezien in ons land. 'Een jaar of tien geleden gaf The Body Shop zijn medewerkers de kans om een aantal dagen niet naar het kantoor te komen. In de plaats deden ze projecten als vrijwilliger. Maar voorts zie ik weinig voorbeelden. Ik ben er nochtans voor. Vooral creatievelingen hebben sneller nood om even uit een vast patroon te stappen.'
Maar hoe daaraan te beginnen ineen veeleisende omgeving? De 'simby'-attitude (S.I.M.B.Y. staat voor Start In My BackYard, nvdr) doet het goed: start in my backyard. Begin klein, begin bij jezelf."
Bron: De Standaard, 09/05/2009, www.destandaard.be
Dank aan Genard, een vriend uit Antwerpen en medestander in The ZeitGeist Movement, die me dit artikel heeft getipt.
Memedir, 10/05/2009
Traag is niet langer synoniem voor lui of dom. Voor velen is het een ideaal geworden, al dan niet vergeefs; een alternatief voor ons gejaagde leven. En in weerwil van wat ze progageert, is de Slow Movement aan een snelle opmars bezig.
'Harder, better, faster, stronger', laat de Franse groep Daft Punk uit de speakers dreunen. Een eenvoudig zinnetje, maar het lijkt het motto van de 21ste-eeuwse werkmens: opstaan, snel de tanden poetsen en dan de file in. Op het werk zijn de codewoorden vervolgens 'productiviteit', 'efficiëntie' en 'uren kloppen', waarbij je voortdurend wordt gestoord door e-mail of telefoon.
'Waarom is het plezier van traagheid verdwenen', vroeg de schrijver Milan Kundera zich in zijn boek Traagheid af. Een vraag die steeds meer mensen zich stellen. De jongste jaren wint 'slow' als modewoord snel terrein.
Begin deze week eindigde in het bruisende Londen de eerste editie van het Slow Down festival. Tien dagen aan een stuk kregen Londenaars tips over hoe ze hun leven konden vertragen en opnieuw konden leren genieten van alledaagse dingen.
Slow Down London komt niet uit het niets. Het is de laatste uiting van een trend. Slow sluimert al langer. Eind jaren 1980 werd in Italië door Carlo Petrini de Slow Food Movement opgericht. Die paste in een protest tegen een nieuwe vestiging van McDonald's naast de Trevifontein in Rome. De beweging verzette zich tegen de fastfood: slechte producten, een snelle hap, massaproductie en ongezelligheid. Slow kreeg een positieve connotatie: het betekende niet enkel traag, maar ook kwaliteitsvol, aandachtig en milieubewust.
De jongste jaren werd slow nieuw leven ingeblazen. Over heel Europa krijgen steden en gemeenten van minder dan 50.000 inwoners het etiket 'slow cities', wat betekent dat ze zich ertoe engageren het trage leven te stimuleren.
Sinds 2007 organiseert de Go Slow Movement ook elk jaar een Slow Living Day, dit jaar in Tokio. Overal duiken termen als slow design, slow fashion, slow art en zelfs slow dating of slow money op om een tegenwicht te bieden tegen alles wat fast is.
Limieten
Dat slow net nu opduikt, is niet verwonderlijk, zegt Carl Honoré, een Canadese journalist die al tal van boeken over het onderwerp schreef. 'We leven al honderd vijftig jaar met een toenemende snelheid. Dat doet ons stilaan meer kwaad dan goed. De samenleving wil steeds versnellen, maar we botsen op onze limieten.'
De Noorse sociaalantropoloog Thomas Hylland Eriksen is het met hem eens. In 2006 schreef hij in de Nederlandse krant NRC Handelsblad: 'We leven te snel en staan met een enorme snelheid stil. (...) De mogelijkheden zijn oneindig. Er is altijd wel iets wat we hadden kunnen doen of hadden moeten doen, liefst gisteren.'
Dat we te snel leven, is een restant van onze negentiende-eeuwse manier van denken, zegt Honoré: 'Het gaat veeleer om het aantal uren werk dan om de kwaliteit. Toen was dat een legitieme vraag, want het werk uit de industriële periode liet dat toe. Veel handenarbeid, weinig denken.'
Het ziet ernaar uit dat we in een nieuwe tijdsopvatting terechtgekomen zijn. Agrarische samenlevingen leefden volgens de cyclische tijd, die de gang der seizoenen volgde. De industriële periode zag de tijd als een pijl die zich op een doel in de toekomst richtte.
'En nu is er de digitale tijd', zegt Honoré. 'Dat zie je aan de uurwerken. Ze laten niet meer de uren achter en voor ons zien. Er is geen verleden en geen toekomst. Alleen die ene seconde is zichtbaar: het nu. Maar onder dat “nu, gaan ontzettend veel mogelijkheden schuil die zich waar ook ter wereld kunnen afspelen, en die via onze netwerken binnen ons bereik liggen. De verleiding is groot om die mogelijkheden ook allemaal te benutten. Dat creëert druk en stress. De hele wereld is op hetzelfde moment beschikbaar, and we want to have it all.'
'Het tijdsconcept waar slow van uitgaat, is het grote plaatje, inclusief de gevolgen op langere termijn. Dat impliceert een andere relatie tot de tijd. Onze huidige relatie is neurotisch, voortgedreven door 'time is money' of meer doen op minder tijd. We zijn slaaf van de tijd. Slow zegt dat het goed is als je even buiten de tijd stapt, en niet naar de teller kijkt.'
De slow-beweging pikt ook in op het milieudebat. Dirk Martens, de initiatiefnemer van Slow Food Vlaanderen: 'De laatste jaren, met de opkomst van de ecologische voetafdruk, merk je dat streekproducten onder de aandacht komen. Mensen worden zich opnieuw bewuster van seizoensgroenten en -fruit. Waarom zou je in november asperges uit Zuid-Amerika willen eten als je in mei Vlaamse kunt eten, de beste van de wereld? Slow food draait niet enkel om eten. Het is ook een maatschappelijk verhaal: slow food is eerlijk, zuiver en juist.'
Te snel
Tal van symptomen geven aan dat we onszelf voorbijlopen. Uit een onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) blijkt dat Belgen gemiddeld de meeste vrije tijd hebben van alle Europeanen.
Maar de werkende klasse merkt daar niet veel van, zei de trendwatcher Herman Konings in deze krant: 'De vrije tijd van werkende mensen is met zeven uur per week afgenomen in 25 jaar tijd.' Eriksen: 'De gemiddelde spreeksnelheid is sinds 1950 met meer dan vijftig procent toegenomen.'
Wereldwijd maken elk jaar minstens een miljoen mensen een eind aan hun leven. Dat is gemiddeld één zelfdoding per veertig seconden, berekende het Britse medische tijdschrift The Lancet eerder dit jaar.
Uit cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) blijkt dat Vlamingen steeds meer antidepressiva slikken. In 1997 werden in Vlaanderen dagelijks gemiddeld bijna 110 miljoen dosissen gebruikt. In 2007 waren dat al gemiddeld 220 miljoen dosissen per dag: meer dan een verdubbeling op tien jaar tijd.
Niet alleen werkende mensen worstelen met zichzelf. Deze week bleek nog dat nooit eerder zoveel studenten met depressies en psychologische moeilijkheden kampten als nu. Aan de universiteiten van Hasselt, Gent en Antwerpen had men het over een 'opmerkelijke toename'. De KU Leuven sprak van een verviervoudiging sinds 1999.
De snelheid en hoge productie die bedrijven stimuleren, eisen ook hun tol op de werkvloer. 'We doen steeds meer aan multi-tasking om meer gedaan te krijgen, maar dat heeft een negatieve impact op de kwaliteit van ons werk. We doen veel dingen half, oppervlakkig en met verlaagde concentratie. We doen meer dingen, maar de productiviteit daalt.'
Nieuwe mediatoepassingen missen hun effect niet op het persoonlijke leven. 'Onze relaties staan onder druk', zegt Honoré. 'In de plaats daarvan bouwen we virtuele sociale netwerken op. We hebben vijfduizend vrienden op Facebook, maar we hebben geen tijd om met onze vrienden in het park te zitten babbelen.'
Onderzoek uit 1992 van de antropoloog Robin Dunbar treedt hem daarin bij. Dunbar observeerde primaten en berekende op basis daarvan hoeveel sociale contacten een stel mensenhersenen aankan. Dat zijn er 148. Toevallig is dat het aantal waaruit de meeste primitieve stammen bestaan.
Tegenwoordig hebben mensen op Facebook vele honderden vrienden. Eriksen: 'Als een huwelijk mislukt, is mijn vermoeden dat dit in veel gevallen komt door de versnelling. De echtgenoten hebben het zo druk dat ze elkaar eigenlijk nooit leren kennen. Zelfs onszelf leren kennen lukt alleen maar langzaam.'
Crisis
Volgens Honoré hebben de financiële crisis en de milieubekommernissen het oprukken van slow versneld. Maar lokt de Slow Movement niet vooral nostalgici en geitenwollensokken?
'Ik vind het geen nostalgische terugval. Veel van onze technologische veranderingen zijn goed. Ik zou de nieuwigheden niet graag opgeven om terug te keren naar kaarslicht en haardvuur. Maar we gebruiken veel van de innovaties niet goed.'
'Je moet je bewust zijn van wat je doet. Ik kan me inbeelden dat de new agers zich kunnen terugvinden in de ideeën van slow. Maar je ziet evengoed aanhangers in het Londense business district, binnen de burgerrechtenbeweging en bij de groene jongens.'
Honoré krijgt bijval uit onverwachte hoek. 'Toen ik deze ideeën begon uit te dragen, dacht ik dat de zakenwereld me zou kruisigen. Maar nu blijkt dat die sector, waar je snelheid en rendement zou verwachten, ook aandacht krijgt voor slow.'
'Twee maanden geleden was ik op het hoofdbureau van Microsoft. Daar waren ze tot de bevinding gekomen dat er te veel snelheid in het systeem zat. Dat uit zich in het mailverkeer. Maar onderzoek wees uit dat het na het openen van een mail 16,5 minuten duurt voor een werknemer opnieuw in de fase van het diepe denken geraakt.'
Ook het nieuwe-mediabedrijf Google gelooft in vertragen. Het introduceerde de 'innovation time off', waarbij elke medewerker wordt gestimuleerd om één dag op vijf bezig te zijn met een project buiten zijn dagtaak. De helft van de nieuwe producten van Google zijn op zo'n moment ontwikkeld.
En hoe zit het in Vlaanderen? Marina Avau is doctor in de psychologische wetenschappen en werkt als consultant. Zij heeft nog niet veel gelijkaardige initiatieven gezien in ons land. 'Een jaar of tien geleden gaf The Body Shop zijn medewerkers de kans om een aantal dagen niet naar het kantoor te komen. In de plaats deden ze projecten als vrijwilliger. Maar voorts zie ik weinig voorbeelden. Ik ben er nochtans voor. Vooral creatievelingen hebben sneller nood om even uit een vast patroon te stappen.'
Maar hoe daaraan te beginnen ineen veeleisende omgeving? De 'simby'-attitude (S.I.M.B.Y. staat voor Start In My BackYard, nvdr) doet het goed: start in my backyard. Begin klein, begin bij jezelf."
Bron: De Standaard, 09/05/2009, www.destandaard.be
Dank aan Genard, een vriend uit Antwerpen en medestander in The ZeitGeist Movement, die me dit artikel heeft getipt.
Memedir, 10/05/2009
Reacties
Een reactie posten